سیر تا پیاز پیدایش علم هیدرولیک

تاریخچه علم هیدرولیک

هیدرولیک از نزدیک به پانصد سال پیش مورد استفاده بشر قرار گرفت. اصول آن را دانشمند فرانسوی در سال ۱۶۵۰ میلادی بیان نمود. یک قرن بعد دانیل برنولی قانون بقای انرژی را برای سیال جاری در خط لوله بیان نمود.

در سال ۱۷۹۵ میلادی اولین پرس هیدرولیک آبی ساخته شد. پس از کشف روغن حاصل از نفت ، این محصول جایگزین آب بعنوان واسطه انتقال انرژی گردید. سپس با ساخت قطعات دقيق آب بندی سیستم ها بتدریج حل شد و توجیه و مقبولیت هیدرولیک روز بروز افزایش یافت .

در طی جنگ جهانی اول از هیدرولیک در سطح وسیعی استفاده شد. از اواسط قرن بیستم و بهره برداری از آن به حدی رسید که هم اکنون هر کس می تواند در نزدیکی خود کاربردی از آن بیابد.

مثال هایی از کاربردهای هیدرولیک صنعتی

در کارخانجات فولاد سازی و نورد، بسیاری از اعمال حرکتی همانند چرخش و جابجایی خنک کن، فراهم کردن قدرت برای حرکت مکانیزم ها ، تنظیم غلت کها و …… فقط با زدن یک کلید و یا توسط سیستم های مرکزی با بهره گیری از قدرت و دقت سیستم های هیدرولیک انجام می گردند .

کاربرد هیدرولیک

مزایای سیستم هیدرولیک

مهندسین طراح ماشین آلات، همیشه درگیر انتخاب مناسب ترین سیستم جهت انتقال و کنترل انرژی از بین سیستم های الکتریکی ، مکانیکی ، بادی یا هیدرولیک می باشند. البته در بسیاری از کاربردها ترکیب سیستم های فوق، مؤثرتر و اقتصادی تر است. در همین راستا می توان جهت تشخیص بهتر موارد استفاده از هیدرولیک مزایای عمومی آنرا مورد بررسی قرار داد.

۱- سادگی طراحی 

یک سیستم هیدرولیک در مقایسه با انواع مکانیکی مشابه، قطعات متحرک کمتری دارد بسیار ساده و کارآمد می باشد و با انتقال روغن توسط خطوط انتقال به هر نقطه مورد نظر می خطی یا دورانی با قدرت بالا و کنترل مناسب دست یافت. در صورتیکه در یک سیستم مکانیکی جهت انتقال قدرت و حرکت، به مجموعه ای از چرخدنده، بادامک، کلاچ، اهرم و … نیاز دارد .

بیشتر ببینید
شناسایی ۳ مورد از شایع‌ترین علل خرابی پمپ

۲- قابلیت افزایش نیرو

در سیستم هیدورلیک، در هنگام نیاز می توان به سادگی نیروها را تا صدها برابر افزایش داد.

۳- سادگی و دقت کنترل

کنترل نیروهای بزرگ با اعمال کمترین نیرو قابل انجام است. همچنین امکان دست یابی به گشتاور با توان ثابت در سرعت های متغیر وجود دارد.

۴- انعطاف پذیری

استفاده از لوله ها و شیلنگ ها بجای اجزاء مکانیکی (مانند زنجیر، تسمه، کوپلینگ، گاردان و …) مشکلات و محدودیت های موقعیتی را به حداقل رسانده، بگونه ای که اجزاء یک سیستم هیدرولیک را می توان بصورت کاملا انعطاف پذیر (از نظر موقعیت) طراحی نمود.

۵- بازده بالا

سیستم هیدرولیک از بازده بالا و تلفات اصطکاکی کم برخوردار بوده و هزینه انتقال قدرت در آن پائین است. سازگاری این سیستم با اجزاء کنترلی دیگر مانند اجزاء برقی، الکترونیکی و مکانیکی، مزیت اقتصادی بالایی را بوجود آورده است. سیستم هیدرولیک از نقطه نظر کاهش هزینه های نگهداری نیز مزایای فراوانی دارد.

۴- قابلیت اطمینان

استفاده از شیرهای اطمینان و سوئیچ های فشاری و حرارتی ، سیستم های هیدرولیک را نسبت به افزایش ناگهانی بار از قابلیت اطمینان کافی برخوردار نموده است.

علم هیدرولیک

سیستم هیدرولیک چگونه کار می کند؟

بطور کلی یک سیستم هیدرولیک چهار وظیفه اساسی را بر عهده دارد :

 ١- تبدیل انرژی مکانیکی به قدرت سیال تحت فشار بوسیله پمپ

 ۲- انتقال سیال تا نقاط مورد نظر توسط لوله ها و شیلنگ ها

 ٣- کنترل فشار، جهت و جریان سیال توسط شیرها

 ۴- انجام کار توسط عملگرها (سیلندرها و موتورهای هیدرولیکی)

 به مجموعه عوامل چهارگانه فوق، مدار هیدرولیکی می گویند که عملکرد صحیح آن بیش از هر چیز به کنترل دقیق وابسته می باشد. در شناخت یک سیستم هیدرولیک ، قبل از هر چیز باید به خاصیت تراکم ناپذیری سیال توجه کرد و سپس با توجه به امکان چند برابر کردن نیروها قابلیت آنرا در انجام کارهای بزرگ درک نمود.

بیشتر ببینید
آشنایی با تعمیر پمپ هیدرولیک و انواع ایرادات آن

اجزاء تشکیل دهنده سیستم هیدرولیک

عوامل تشکیل دهنده سیستم هــیدرولـیک، صرف نظر از کاربرد آنها، به چهار بخش اصلی تقسیم می شوند

 ١- مخزن، جهت نگهداری سیال

 ۲- پمپ، جهت به جریان انداختن سیال در سیستم که توسط الکتروموتور و یا محرکه دیگری بکار انداخته می شود.

 ٣- شیرها، بمنظور کنترل فشار، جریان و جهت حرکت سیال

 ۴- عملگرها (سیلندر برای ایجاد حرکت خطی و یا موتور برای تولید حرکت دورانی)، جهت تبدیل انرژی سیال تحت فشار به نیروی مکانیکی مولد کار بسته به نوع کاربرد، سیستم های هیدرولیک از پیچیدگی های متفاوتی برخوردار می باشند. قسمت های اصلی مدارهای هیدرولیک در شکل زیر مشاهده می کنید .

مدار هیدرولیک ساده

اساس علم هیدرولیک

اساس علم هیدرولیک با بکار گیری سیال تحت فشار در انتقال و کنترل قدرت در تمام شاخه های صنعت روز به روز در حال افزایش می باشد  . استفاده از قدرت سیال تحت فشار، سبب بوجود آمدن دو شاخه مهم هیدرولیک و پنوماتیک در  صنعت گردیده است.

در پنوماتیک هوای فشرده و در هیدرولیک از روغن و دیگر مایعات بعنوان  سیال عامل استفاده میشود. مایعات به لحاظ تراکم ناپذیری همانند جامدات هستند و در عین حال از قابلیت پمپاژ و جریان یافتن از درون لوله ها و انتقال قدرت انعطاف پذیر برخوردار می باشد .

از پنوماتیک در مواردی که نیروهای نسبتا پایین (تا حدود ۱ تن) و سرعت های حرکتی بالا مورد نیاز باشد استفاده می شود ، در صورتیکه کاربرد سیستم های هیدرولیک عمدتاً در مواردی است که قدرت های بالا و سرعت های کنترل شده دقیق مورد نظر باشد، مورد استفاده قرار می گیرد .

کاربرد هیدرولیک

لزجت یا ویسکوزیته سیال هیدرولیک

لزجت سیال یا ویسکوزیته سیال معرف میزان اصطکاک داخلی یا مقاومت سیال در مقابل جاری شدن است عوامل اصلی انتخاب سیال در سیستم هیدرولیک مطرح می گردد. نتایج مناسب نبودن لزجت سیال هیدرولیک در موارد زیر خلاصه می شوند:

بیشتر ببینید
درس ۲۱: مکانیزم‌های افزایش کورس و نیروی حرکتی

نتایج حاصل از بالا بودن لزجت سیال در سیستم های هیدرولیک

۱- افزایش مقاومت در مقابل جریان یافتن سیال هیدرولیک

 ۲- افزایش مصرف قدرت در نتیجه افزایش افت های اصطکاکی

 ٣- افزایش افت فشار به واسطه عبور روغن از لوله ها و شیرها

 ۴- افزایش درجه حرارت بواسطه اصطکاک

نتایج حاصل از پایین بودن لزجت سیال در سیستم های هیدرولیک

۱- افزایش نشتی از آب بندها

۲- افزایش سائیدگی که نتیجه سایس فلز با فلز است و منتج شده از فرار سیال از بین سطوح می باشد.

هیدرولیک صنعتی

انرژی و توان در سیستم های هیدرولیک

در سیستم های هیدرولیک ، سیال در فشاری کمتر از فشار اتمسفر که معمولاً فشار مکش نامیده می شود به پمپ وارد می گردد و هنگام خروج از پمپ انرژی پتانسیل آن در اثر افزایش فشار، افزایش می یابد. بخشی از انرژی مذکور هنگام جریان سیال در داخل لوله ها ، شیرها و اتصالات صرف غلبه بر نیروهای اصطحکاک می گردد. افت های اصطکاکی بصورت انرژی گرمایی در سیستم ظاهر می شوند و انرژی باقیمانده سبب مفید در عملگر (سیلندرهیدرولیکی یا هیدروموتور) خواهد شد. یعنی بطور خلاصه انرژی توسط پمپ به سیستم وارد شده و با حرکت نیروی مقاوم از آن خارج می شود.

سیستم هیدرولیک خود یک منبع انرژی نیست. در حقیقت منبع انرژی موتور محرک (الکتریکی یا احتراقی) است که محور پمپ توسط آن به حرکت در می آید. بنابراین سیستم هیدرولیک عملا نقش انتقال دهنده انرژی را ایفا می نماید.

 با توجه به قانون بقاء انرژی، انرژی نه خلق شده و نه از بین می رود. یعنی در هر نقطه از سیستم همواره ثابت باقی خواهد ماند که این انرژی شامل انرژی پتانسیل (ناشی از فشار و ارتفاع ) و همچنین انرژی جنبشی (ناشی از سرعت) است .

قانون پاسکال در هیدرولیک

قانون پاسکال و کاربرد آن در هیدرولیک

اساس کار سیستم های هیدرولیکی بر قانون پاسکال استوار است که در موارد زیر خلاصه می گردد :

بیشتر ببینید
درس ۱۸: مکانیزم‌های گریپر (پنجه رباتیک)

 ۱- فشار در سرتاسر سیال در حال سکون یکسان می باشد (با صرف نظر کردن از وزن سیال)

۲- در هر لحظه فشار استاتیک در تمام جهات برابر است

٣- فشار سیال در تماس با سطوح بصورت عمودی اعمال می گردد.

در فیزیک قانون پاسکال می‌گوید:«در حالت تعادل یک سیال فشار وارد بر آن را بدون کاهش به تمام دیگر نقاط سیال انتقال می‌دهد.» و این مقدار فشار از رابطه زیر بدست می‌آید .

 F/A=f/a

F:بار مقاوم 

A:قطر سیلندر بزرگ

f:نیروی دست

a:قطر سیلندر کوچک

کاربرد جک هیدرولیک

جک هیدرولیک

در سیستم نشان داده شده در شکل فوق ، بار متصل به میله پیستون سیلندر هیدرولیکی یک کاره، توسط یک پمپ دستی از نوع پیستونی جابجا می گردد.

با توجه به شکل، در اثر اعمال نیروی دست اپراتور به نقطه A ، اهرم حول نقطه C چرخیده و توسط پمپ پیستونی، روغن از طریق شیر یکطرفه شماره ۲ به سیلندر بار ارسال می گردد و میله پیستون در برابر بار مقاوم اندکی به سمت بالا حرکت می کند. در اثر حرکت دست اپراتور در جهت عکس، اهرم در جهت عقربه های ساعت حول نقطه C دوران نموده و در حالی که شیر یکطرفه ۲ بسته است، بخشی از روغن موجود در مخزن از طریق شیر یکطرفه ۱ و در اثر خلاء بوجود آمده به داخل پمپ مکش می شود. با تکرار سیکل مذکور بار مقاوم بتدریج به سمت بالا حرکت می کند. بمنظور پایین آوردن بار، شیر تخلیه (شیر کنار گذر) باز شده و از طریق مسیر این شیر، روغن به مخزن باز می گردد.

در ویدیوی زیر نحوه ساخت قیچی هیدرولیکی را ببینید

به این مقاله چقدر امتیاز می‌دهید؟

Rating 3.03 from 35 votes

رضا رستمی
دیدگاه کاربران
2 دیدگاه
ارسال دیدگاه