۰ تا ۱۰۰ آشنایی با فیتینگ‌ها یا اتصالات پایپینگ
۰ تا ۱۰۰ آشنایی با فیتینگ‌ها یا اتصالات پایپینگ
در درسنامه دوم پایپینگ و خطوط لوله پس از شناخت کامل لوله‌های پایپینگ به بررسی فیتینگ‌ها یا اتصالات پایپینگ خواهیم پرداخت. فیتینگ‌ها یا اتصالات پایپینگ یا به انگلیسی Pipe Fittings مجموعه‌ایی از تجهیزات هستند که برای موارد زیر از آن‌ها در صنعت پایپینگ استفاده می‌شود.
۱) انواع زانویی‌ها یا به انگلیسی Elbow برای تغییر جهت لوله
۲) انواع چند راه‌ها یا به انگلیسی Tee برای گرفتن انشعاب
۳) انواع کاهنده‌ها یا به انگلیسی Reducer برای کاهش دبی خروجی
از آنجایی که فیتینگ‌ها، جزء جدایی ناپذیر یک سیستم پایپینگ هستند باید به صورت دقیق توسط مراجع ذیربط استاندارد‌سازی شده‌اند. فیتینگ‌ها همانند لوله‌های پایپینگ به لحاظ مقدار ضخامت جداره تقسیم‌بندی می‌شوند. فیتینگ‌ها به لحاظ تجاری در گروه استاندارد Standard، ضخیم Extra Strong، کلاس صد و شصت Schedule ۱۶۰ و فوق ضخیم Double Extra Strong گروه‌بندی می‌شوند.
به طور کلی اگر از اختلافات مراجع پایپینگ صرف نظر شود اتصالات لوله‌ها پایپینگ با قطر بزرگتر از ۲ اینچ توسط جوشکاری لب‌به‌لب انجام می‌شود و قطر‌های کوچکتر با دو روش اتصال روزه‌ایی و اتصال جوشکاری سوکتی متصل می‌شوند.
انواع زانویی
۱) زانویی ۹۰ درجه
زانویی یا به انگلیسی Elbow، یکی از پر مصرف‌ترین اقلام پایپینگ است و برای تغییر جهت لوله از آن استفاده می‌شود. زانویی می‌تواند دارای جهت راست، چپ، بالا و پائین یا هر جهتی تا ۹۰ درجه باشد. زانویی ۹۰ درجه در ۴ گروه زیر تقسیم‌بندی می‌شود.
۱) زانویی با خم ملایم Long Radius Elbow
۲) زانویی با خم کوتاه Short Radius Elbow
۳) زانویی کاهنده Reducing Elbow
۴) زانویی پیچیده Mitered Elbow
وقتی می‌خواهند طول زانویی را مشخص کنند برای جلوگیری از سردرگمی و اشتباه فاصله مرکز تا مرکز (Center to End) را می‌سنجند برای بررسی بیشتر به شکل زیر نگاه کنید.
به عنوان یک قاعده سر انگشتی همواره در نظر داشته باشید که طول زانویی تقریباً یک و نیم (1.5) برابر قطر نامی لوله است. به عنوان مثال طول زانویی با قطر 8 برابر است با
12=1.5×8
زانویی ۹۰ درجه با شعاع بلند
زانویی با شعاع بلند یا به انگلیسی Long Radius Elbow است. طول زانویی توسط سازندگان مشخص می‌شود اما برای نمونه در جدول زیر نگاه کنید که طول قسمت مرکز تا مرکز که با A نشان داده شده است مشخص است.
زانویی ۹۰ درجه با شعاع کوتاه
زانویی با شعاع کوتاه یا به انگلیسی Short Radius Elbow نوعی از زانویی است که مشابه زانویی با شعاع بلند می‌باشد اما شعاع خم لوله کمتر از آن است. وجود شعاع خم کم در این لوله‌ها باعث می‌شود که افت جریان شدید در خط لوله به وجود آید و همین باعث می‌شود از این نوع لوله‌ها به ندرت استفاده شود.
زانویی ۹۰ درجه فارسی‌بر یا مایتر
فارسی‌بر یا مایتر یا به انگلیسی Mitered Elbow نوعی از زانویی است که دو یا چند زانویی با جوشکاری به هم متصل می‌شوند تا زانویی مطلوب به لحاظ شعاع خم یا جهت پیچش ساخته شود.
رسم فنی زانویی در نقشه‌های پایپینگ
رسم فنی زانویی با شعاع بلند در شکل زیر نشان داده شده است که ترسیم با روش یک خط (single-line) که تنها خط مرکزیت رسم می‌شود و ترسیم دو خط (double-line) که علاوه بر خط مرکزی خطوط محدود‌کننده‌ی زانویی نیز ترسیم می‌شوند قابل مشاهده است.
رسم فنی زانویی با خم کوتاه شبیه به رسم فنی زانویی با خم ملایم است اما رسم فنی زانویی زانویی پیچیده با توجه به اینکه دو یا چند اتصال در آن وجود دارد مطابق شکل‌های زیر هر درز اتصال با خط تفکیک می‌شود.
۲) زانویی ۴۵ درجه
زانویی ۴۵ درجه مشابه زانویی ۹۰ درجه است با این تفاوت که زاویه پیچش لوله به مقدار ۴۵ درجه می‌باشد. در پایپینگ و خطوط لوله معمولاً بجای استفاده از دو زانویی ۹۰ درجه برای تغییر مسیر لوله، از دو زانویی ۴۵ استفاده می‌شود که علاوه بر افزایش راندمان لوله سبب اشغال فضای کمتر خواهد شد. در شکل زیر تغییر مسیر لوله به وسیله دو زانویی ۹۰ درجه انجام شده است که فضای لازم برای لوله ۱۴ اینچ برابر با ۴۲ اینچ است در حالیکه اجرای همین تغییر مسیر با زانویی ۴۵ درجه، در فضای ۱/۲ ۱۷ اینج قابل اجرا است.
اتصال دو زانویی ۹۰ با واسط زانویی ۴۵ درجه
در بسیاری از مواقع برای جلوگیری از اجرای دو زانویی ۹۰ درجه پشت سر هم از یک واسط زانویی ۴۵ درجه استفاده می‌شود؛ در شکل زیر ترسیم آن را مشاهده می‌کنید.
اتصال چند راهی T
اتصال چند راهی T یا به انگلیسی Tee نوعی از اتصال چند راهی هستند که شباهت آن‌ها به حرف انگلیسی T، سبب شده است که آن‌ها را گاهی اوقات با نام اتصال T بشناسند. اتصالات T برای ایجاد انشعاب در خطوط لوله استفاده می‌شود که می‌تواند در دو نوع مستقیم و کاهنده باشد.
اتصالات T مستقیم یا به انگلیسی Straight، قطر هر سه لوله برابر است.
اتصالات T کاهنده یا به انگلیسی Reducing، قطر لوله‌ها با همدیگر متفاوت است.
در شکل زیر، اتصال چند راهی T و همچنین نماد آن را در نقشه‌های پایپینگ مشاهده می‌کنید.
اتصالات انشعابی Stub-in و Stub-on
اتصالات انشعابی Stub-in و Stub-on، روش‌های دیگری که برای ساخت انشعابات مورد استفاده هستند؛ و در کد‌های مختلف پایپنگ مانند ASME B31 به آن اشاره شده است اما باید توجه داشت که این نوع اتصالات جزء اتصالات ضعیف طبقه‌بندی می‌شوند و فقط در سیستم‌های پایپینگ با دما و فشار پائین قابل استفاده هستند.
در شکل زیر تفاوت اتصالات انشعابی Stub-in و Stub-on، مشخص است؛ هر دو نوع این انشعاب به صورت گسترده به عنوان جایگزینی برای اتصال T مورد استفاده قرار می‌گیرد. که در اتصالات انشعابی Stub-in، حفره بزرگتری بر روی لوله اصلی ماشینکاری می‌شود هر کدام از این دو روش دارای محدودیت‌های اساسی می‌باشند که در اینجا فرصت صحبت کردن در مورد‌شان نمی‌باشد.
در شکل زیر نحوه انجام انشعاب دهی Stub-on با روش جوشکاری تیگ (آرگون) را مشاهده می‌کنید؛ لازم به ذکر است که برش دادن دقیق انتهای لوله انشعاب برای انجام صحیح این نوع اتصال ضرروی است.
کاهنده
کاهنده یا به انگلیسی Reducer یکی از انواع فیتیتگ‌ها پایپینگ است که برای کنترل جریان خروجی مورد استفاده قرار می‌گیرد و دارای دو نوع زیر می‌باشد.
کاهنده هم مرکز یا به انگلیسی Concentric، در این نوع کاهنده مرکز لوله‌ها یکی می‌باشد.
کاهنده غیر هم مرکز یا به انگلیسی Eccentric، در این نوع کاهنده مرکز لوله‌ها متفاوت می‌باشد. در این نوع از کاهنده‌ها، قسمت بالا یا پائین فیتینگ سطح صاف است که به دو نوع کاهنده غیر هم مرکز سطح بالا صاف FOT که مخفف Flat on Top است و کاهنده غیر هم مرکز سطح پائین صاف FOB که مخفف Flat on Bottom است، تقسیم می‌شوند.
کاهنده غیر هم مرکز به علت آنکه لوله خارج از مرکز است قسمت پائین یا بالای کاهنده سطحی صاف است. لذا همین سبب می‌شود که ساپورت‌های پایپینگ و خطوط لوله (Pipe Racks) که وظیفه نگهداری لوله را دارند را در یک خط صاف با ارتفاع یکسان نصب کرد تا تقسیم وزن بهتر انجام شود. علاوه بر این استفاده از کاهنده غیر هم مرکز بالا صاف که با نام (FOT) شناخته می‌شود برای خروجی نازل استفاده می‌شود تا جلوی وارد شدن بخار آب به داخل پمپ تا حد امکان گرفته شود. در طرف مقابل کاهنده هم مرکز سبب می‌شود که قسمتی از لوله که دارای قطر کوچکتر است به خوبی مهار نشود.
سر بند
سربند یابه انگلیسی weld cap آخرین نوع فیتینگ است که در این مقاله در مورد آن صحبت می‌شود که برای آببند کردن (Seal) انتهای لوله باز مورد استفاده قرار می‌گیرد. در شکل زیر تصویر سربند انتهای لوله که به روش جوشکاری متصل شده است مشاهده می‌شود.
این صفحه را با دیگران به اشتراک بگذارید و امتیاز بگیرید
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.