سیر تا پیاز روغن های صنعتی

سیر تا پیاز روغن های صنعتی

روغن های صنعتی چیست ؟!

روغن های صنعتی طیف وسعیــی از روغن ها می باشد که مصارف صنعتی متفاوتی دارند . اگر بخواهیم روغن های صنعتی یه لحاظ کاربرد تقسیــم بندی کنیم می توانیم آنها را در دسته بندی های روغن های روانکار ، روغن های انتقال قدرت ، روغن های خنک کننده و روغن های فرآیندی تقسیم بندی کنیـــم که در ادامه هر کدام را بیشتر توضیح خواهیم داد .

منشا ساخت روغـن های صـنـعتـی به دو زیر شاخه کلی تقسیم می شوند ، دسته اول روغـن های صـنـعتـی با پایه نفتی و روغـن های صـنـعتـی با غیر نفتی یا مصنوعی تقسیـــم بندی می شوند . به روغن های صنعتی با پایه ی نفتی ، روغن مینرال و به روغن با پایه غیر نفتی ، روغن سنتیک گفتــه می شود . برای اطلاعات بیشتر مقاله [ روغن سنتیک و مینرال کدام یک را انتخاب کنیم؟ ] مطالعه شود .

روانکار صنعتی

تاريخچه روغن های صنعتی

تا قبل از سال ۱۸۵۶میلادی روغن مورد نياز برای مصارف مختلف مانند روانكاری چرخ گاری ها و ارابه ها ، روغن فرآوری چرم و ….  از منابع روغـن هـای حيـوانی مثـل روغن نهنگ ، گاو ، خوک و… و همچنين روغن هاي گياهـــی بدست می امد و اسمی به عنوان روغن های صنعتی وجود نداشت ، ولــی به دليل اين كه مقاومـت انها پـايين بود و سريعاً تجزيه و فاسد می شدند و موارد استفـــاده آنها محدود بود. به مرور و با پیشرفت صنعت ، نیاز به مواد جدید بیشتر احساس می شد تا قادر باشند اصطكاک بين سطوح متحرك را كاهش دهند.

و پـس ازاسـتخراج نفت و پيشرفت سريع صنعت نفت در سال ١٨٨٣میلادی و بهبود فرايندهای تقطير و تصفيه نفت خام روغن های با پایه نفت توليد شده و جايگزين روغن های چرب گرديد و امكان استفاده از روغن های صنعتی در مصارف مختلف فراهم شد . روغن های نفتــــی خيلي سريع برتری خود را نسبت به انواع ديگر روغـن ثابـت نمودنـد و در نتيجـه اسـتفاده از روغن های حيوانی، نباتی ، ماهی و…. براي روغنكاری به تدريج منسوخ شد.

پیشرفت تکنولوژی ساخت فراوری روغن

همگام با پيشرفت صنايع نياز به روغن های باكيفيت بالاتر بيشتر شد. در ابتدا سعی گرديد با تصفيه بهتر روغن و افزودن مواد افزودنی جديدتر و با كيفيت بالاتر , روغن مناسب با طول عمر بيشتر توليد شود ولی باز با افزايش نيازهای زندگی و پيشرفت علم و تكنولوژی و دست يابی بشر به تكنولوژی های جديد و تسخير فضا و كرات ديگر نياز به توليد روغن های متعدد گرديد كه با تهيه و ساخت روغن های صنعتی كه ازطريق فعل و انفعالات شيميائی پيچيده اي بدست می ايند ، روغن هایی ساخته شده كه قادر به تحمل رنج وسيعی از فشارها و درجه حرارت ها برای كاربردهای خاص خود باشند.

بیشتر ببینید
روانکاری در بلبرینگ ها 

همچنين ظهور انرژی هسته ای نيز بُعـد ديگری بـه نيازهـای روان كننـده ها و روغن های صنعتی و ديگرمحصـولات نفتـی افـزوده است . وسايل موجود در صنايع هسته ای اعم از راكتورهای تحقيقاتی و توليد نيرو ، ماشين الات فرايند سوخت ، حمل كنندها ، جرثقيل های تاسيسات توليد تشعشع و…..به روغن های صنعتی و گريس ها و مايعات آلی خاصی برای انجام روانكـاری دارند و از انجائی كه صنعت نيروگاه هسته اي هنوز در حال توسعه مي باشند و نمونه های طراحـی شـده وشـرايط عملياتی در حال تغيير هستند راه طولانی در پيش روی مهندسين و محققين شـاغل در سـاخت روغن های صنعتی و روانكارهـا و گریس ها قرارداده است.

روغن های صنعتی با پایه نفتی

روغن های صنعتی با پایه نفتی طیف استفاده گسترده ای از روغـن های صنــعتـی مخصوص ماشین آلات داخل منزل و ماشین آلات صنعتی و استفاده های عمومی را  دارند . روغن های صنعتی معمولاً در کوره های تقطیر نفت خام به دست می آیند و با گرفتن عناصر مضر مانند گوگرد و فسفر و افزودن عناصری که خواص روغن را بهبود می بخشد .

افزودنی های روغن ، موادی هستند مانند که مقاومت روغن را در دمای بالا ثابت نگه می دارد و به پایداری ویسکوزیته کمک می کند و در نهایت سبب می شود که روغـن های صنــعتـی با پایه نفتی در شرایط کاری مختلف خواص فیزیکی و شیمیایی خود را ثابت نگه دارند. برای اطلاعات بیشتر مقاله [ شاخص ویسکوزیته چیست و چرا مهم است ؟ ] مطالعه شود .

روغن های صنعتی بر پایه گیاهی

روغن های صنعتی بر پایه گیاهی همانطور که از نام آنها پیداست از فرآوری گیاهان خاص مانند (کاستور ، خردل و کلزا و…. ) به دست می آید. روغن های صنعتی بر پایه گیاهی به همراه افزودنی هایی که خواص روغن بر پایه گیاهی را بهبود می بخشند فرآوری و تولید می شوند .

بیشتر ببینید
افراط یا تفریط در روانکاری ،کدام خطرناک تر است؟!

روغن صنعتی روغن صنعتی

کاربرد روغن های صنعتی

روغن های صنعتی، همانطور که اشاره شد دارای طیف وسیعی از روغن ها با کاربرد صنعتی هستنــد .  یکی از تقسیـــم بندی آنها بر اساس میزان گرانروی می باشد . روغن های صنعتی که برای روانکاری مورد استفاده قرار میگ یرند با توجه با کاربردشان در روانکاری در صنایع سبک یا سنگین ، با یک غلظت مشخص ویسکوزیته مورد استفاده قرار می گیرند .

روغن های روانکار که با نام روغن های سبک شناخته می شوند دارای با ویسکوزیته ۵ الی ۱۰ سانتی استوک هستند و در صنایع سبک مورد استفاده قرار می گیرند . یک سانتی استوک (1cSt) برابر یک میلیمتر مربع بر ثانیه است ، برای مثال آب در دمای ۲۰ درجه سانتـــی گراد دارای ویسکوزیته یک سانتی استوک (1cSt) می باشد . برای اطلاعات بیشتر مقاله [ شاخص ویسکوزیته چیست و چرا مهم است ؟ ] مطالعه شود .

۱) روغن های روانکارهای مهندسی

روانکارهای مهندسی طیف گسترده ای از روغن های روانکار هستند که برای کاربرد و مقاصد مختلف در صنعت از آنها استفاده می شود و معمولاً برای هر مشخصه خاص روانکار مشخص به خود آن تولید می شود مثلاً برای کاربرد طول عمر بالا یا دمای بالا یا دمای پایین یا سازگاری با مواد غذایی و در شرایط کاری در داخل دستگاه یا بیرون دستگاه باید در هر کدام از یک روانکار مشخص استفاده کنیم . لذا برای همین مقاصد روغن های روانکــار در صنایعی مانند : روغن گیربکس ، روغن کمپرسور ، روغن هیدرولیک و … مورد استفاده قرار می گیرند .

روغن های سبک برای روانکاری ماشین آلات با سرعت بالا و بار کم مورد استفاده قرار می گیرد این روغن ها مناسب برای دستگاه های نساجی برای دستگاه های ساخت و تولید مانند تراش ، فرز ، سی ان سی (CNC) می باشند . این نوع از روغن ها به منظور روانکاری ماشین آلات با سرعت متوسط و بارهای متوسط مورد استفاده قرار می گیرد و برای روانکاری دستگاه هایی مانند دستگاه های چاپ ، دستگاه های هیدرولیک و … باید به سراغ روانکارها با ویسکوزیته بالاتر رفت .

بیشتر ببینید
روغن سنتیک و مینرال کدام یک را انتخاب کنیم ؟

روغن های سنگین برای روانکاری ماشین آلات با سرعت پائین و بار متوسط و زیاد مورد استفاده قرار می گیرند .  روغن ها با  ویسکوزیته ۱۰ الی ۳۰ سانتی استوک تا  دمای ۱۰۰ درجه سانتیگراد ، برای روانکاری تجهیزات صنعتی در سرعت های پایین و تحت بار سنگین مانند چرخدنده های مارپیچ و دستگاه های حفاری و…. مناسب هستند .

روغن هیدرولیک

۲) روغن انتقال قدرت – روغن هیدرولیک

روغن هیدرولیک جزو گروه روغن های صنعتی هستند که از آنها در سیستم های هیدرولیک مورد استفاده قرار می گیرند و همه آنها باید دارای مشخصه درجه خلوص بالا و ثابت اکسیداسیون باشند . روغن هیدرولیک به منظور انتقال قدرت در پمپ های هیدرولیک ، هیدروموتورها و سایر تجهیزات هیدرولیک مورد استفاده قرار می گیرید ، روغن هیدرولیک باید داری گروانروی مشخص باشد اگر که گرانروی از حد مشخصی بیشتر باشد فشار زیادی برای به سیال در آوردن روغن به موتور دستگـــاه وارد می شود و از طرف دیگر اگر گرانروی روغن هیدرولیک از حد مشخصی کمتر باشد نمیتواند قدرت را انتقال بدهد و موجب نشتی زیاد در تجهیزات هیدرولیک می شود .

روغن هیدرولیک

۳) روغن های انتقال حرارت 

روغن های انتقال حرارت جزو گروه روغن های صنعتی هستند که از آنها در فرايند های عملیات حرارتی ، تبرید و … استفاده می شود . اساس این روغن ها همانطور که از نام آن نیز پیدا است برای گرفتن حرارت از محیط و قطعه کار می باشد و این روغن ها با ضریب انتقال حرارت مختلف برای کاربرد های گوناگون تولید می شوند .

یکی از کاربرد های روغن های انتقال حرارت در فرآیند کوینچ کردن یا سریع سرد کردن در سیال پس از عملیات حرارتی مانند عملیات حرارتی پسا جوشکاری PWHT ، عملیات حرارتی بلبرینگ ها و …. می باشد .

۴) روغن های برشی

روغن های برشی جزو گروه روغن های صنعتی هستند که از آنها در فرايند های مانند تراشکاری ، فرزکاری ، چرخدنده تراشی و … استفاده می شود . وظیفـــه روغن های برشی دور کردن براده از سطح قطعه کار و خنک کردن ابزار براده برداری است . این روغن ها به صورت گسترده در ماشینکاری سوپر آلیاژ ها استفاده می شوند .

بیشتر ببینید
نحوه انتخاب بهترین روانکار برای بلبرینگ

سایر روغن های صنعتی

در این مقاله ۴ دستـــه بزرگ روغن های صنعتی را بررسی کردیم ، اما این ها شامل تمام دسته های روغن های صنعتی نمی شوند بلکه برخی از آنها متعلق دو دسته می باشند مانند روغن موتور که دو وظیفه روانکاری و وظیفه انتقال حرارت را دارد .   روغن سيالی است كه كاربردهای بسيــار متنوع و نتيجتاً انواع بسيارگوناگون و انواع متفاوتی دارد ولی در نظر عده زیادی از مردم همه این ها یک نوع کالا جلوه می کنند و فرقی بین آنها گذاشته نمی شود يكی از دلايل اين امر احتمالا اين است كه روغن های صنعتی دارای ماده مشتركی هستند كه روغن پايه است می باشد. ولی تفاوت اصلی روغن های صنعتی در نوع پایه روغنی و نوع افزودنی های بکار رفته و شاخص ویسکوزیته می باشد  .

انواع روغن ها عبارت اند از:

الف- روغن های موتور Motor Oil
ب- روغن های توربين Turbine Oil
ج- روغن های چرخ دنده Gear Oil
د- روغن های صنعتی Industrial Oil
ه- روغن های انتقال حرارت Heat Transfer Oil
و- روغن های انتقال قدرت Hydraulic Oil
ز- روغن های خنك كننده تراشكاری Coolant Oil
ح- روغن های محافظ Protecting Oil
ط- روغن های عايق كننده Insulation Oil
ک- روغن های عمليات حرارتی و آبكاری Quenching Oil
ل- روغن های عمليات نورد وشكل دهی فلزات

ق- روغن های ترمز Brake Fluid

ر- روغن گیربکس یا روغن جعبه دنده Gearbox Oil

م- روغن های فرايندی شامل:
س- روغن های نساجی و روغن های فرآيند (روانكاری نرم كنندگی حفاظت جلوگيری ازالكتريسيته ساكن)
ع-روغن های فرايند لاستيک
ف-روغن های فرايند تولید چرم
ظ-روغن های فرايند كنف و……

کاربرد روغن صنعتی

به این مقاله چقدر امتیاز می‌دهید؟

Rating 3.17 from 195 votes

رضا رستمی
دیدگاه کاربران
2 دیدگاه
ارسال دیدگاه