۰ تا ۱۰۰ آشنایی با زنجیر نقاله و کانوایرهای خاص
زنجیر نقاله یکی از ابزارهای بنیادی در صنایع مختلف است که برای حمل و انتقال مواد از یک نقطه به نقطهای دیگر استفاده میشود. این سیستمهای پیچیده با اجزای مختلفی نظیر رولرها، موتورها، نوار نقاله و سیستم کنترل تشکیل شدهاند و در انتقال مواد خام، محصولات تولیدی و کشاورزی نقش بسزایی دارند.
با توجه به پیشرفت فناوری و نیازهای متغیر صنایع مختلف، زنجیر نقالهها نیز از ابزارهای ساده تا سیستمهای هوشمند و خودکار تکامل یافتهاند. در این مقاله، به بررسی اجزای تشکیلدهنده زنجیر نقاله، کاربردها، مزایا و محدودیتها، فناوریهای پیشرفته و کانوایرهای خاص پرداخته خواهد شد.
زنجیر نقاله که یک نوع کانوایر است که کاربرد فروانی در خطوط تولید دارد. کلمه کانوایر بر گرفته شده از کلمه انگلیسی Convey به معنای حمل کردن است و کانوایر Conveyor به معنای حملکننده است. همانطور که در مقاله ۰ تا ۱۰۰ انواع نوار نقاله و کانوایرها مطالب کاملی در مورد نوار نقاله گفته شده است در این مقاله زنجیر نقاله و کانوایرهای خاص را بررسی خواهیم کرد.
زنجیر نقاله که ترجمه شده کلمه انگلیسی Chain Conveyor میباشد که به لحاظ شکل به انواع مختلفی تقسیم میشود اما به لحاظ کلی شکل و مکانیزم مشابهیی دارند که در ادامه در مورد آن صحبت خواهیم کرد. [برخی از جالبترین مکانیزمهای نقاله را در اینجا ببینید]. زنجیر نقاله از لحاظ متریال دارای انواع پلاستیکی و فلزی است که هر کدام در شرایط مختلف و کاربردهای مختلفی دارد.
آشنایی با کاربردهای زنجیر نقاله
زنجیر نقاله در واقع تسمه نقالهای است که با مونتاژ قسمتهای یکسان با پین ساخته میشود، که ساختار زنجیری و لولایی دارد. با قفل شدن قطعات کوچک به یکدیگر، زنجیر نقاله در انواع و سایزهای مختلف تولید میکند.
زنجیر نقاله در صنعت کاربرد فراوانی دارد که در ادامه به آن اشاره میشود.
در صنعت معدن: زنجیر نقاله در صنعت معدن یک نقش کلیدی در حمل و انتقال مواد خام و معدنی ایفا میکند. از طلا و نقره تا زغال سنگ و مواد معدنی دیگر، زنجیر نقاله در این صنعت برای حمل مواد از معدن به کارخانههای فرآوری استفاده میشود.
در کشاورزی: در صنعت کشاورزی نیز زنجیر نقاله به عنوان یک ابزار کلیدی در حمل محصولات کشاورزی به کار میرود. از برداشت محصولات تا انتقال آنها به انبارها یا بازار، زنجیر نقاله در بهبود فرآیندهای کشاورزی نقش مهمی دارد.
در خطوط تولید: در صنایع تولیدی، زنجیر نقاله برای انتقال محصولات نهایی از مرحله تولید به مرحله بستهبندی و ارسال استفاده میشود. این ابزار باعث افزایش کارایی تولید و کاهش زمانهای توقف در فرآیندهای تولیدی میشود.
در صنایع غذایی بهداشتی: به علت مقاومت بالای زنجیر نقاله در برابر خوردگی دارای مطلوبیت است. همچنین یکی از مشکلاتی که همیشه در خطوط پرکنی مایعات یا اصطلاحاً شیرینک (Shrink) وجود دارد این است که غالباً نوار نقاله مرطوب است و این مرطوب بودن موجب میشود که اگر که از نوار نقاله پلاستیکی استفاده شود ممکن است باعث سرخوردگی بطری و بستههای مواد غذایی شود و در نتیجه خسارت رسیدن به آنها بشود. به علت مقاومت بالای زنجیر نقاله در جلوگیری از سرخوردن مواد غذایی روی آنها این نوع نقالهها در صنایع غذایی محبوبیت بالایی دارند.
در صنایع دیگر: علاوه بر این، زنجیر نقاله در صنایع مختلفی نظیر صنعت سیمان، تولید انرژی، آب و فاضلاب، صنایع شیمیایی و … کاربردهای متعددی دارد. از حمل سیمان تا انتقال مواد شیمیایی خطرناک، زنجیر نقاله به بهبود فرآیندهای انتقال و حملونقل کمک میکند.
اجزای زنجیر نقاله
۱) رولرها و بندها
رولرها و بندها بهعنوان اجزای اصلی زنجیر نقاله عمل میکنند. رولرها به طور معمول بر روی شافتها نصب شدهاند و نوار نقاله بر روی آنها حرکت میکند. این اجزا باعث کاهش اصطکاک و فراهم کردن سطحی صاف برای انتقال مواد میشوند.
۲) موتورها
موتورها منبع انرژی برای حرکت زنجیر نقاله هستند. آنها توانایی تأمین نیروی مورد نیاز برای جلب و حرکت نوار نقاله را دارند. موتورها میتوانند با استفاده از انرژی الکتریکی یا هیدرولیکی کار کنند و به تناسب با اندازه و نوع زنجیر نقاله تعبیه میشوند.
۳) نوار نقاله
نوار نقاله بخش اصلی زنجیر نقاله است که مواد بر روی آن حمل و انتقال میشوند. این نوارها معمولاً از مواد مانند پلاستیک، فلز یا لاستیک ساخته میشوند و میتوانند به شکل مسطح یا خمیده باشند.
۴) سیستم کنترل
سیستم کنترل نقش حیاتی در کنترل حرکت و عملکرد زنجیر نقاله دارد. این سیستمها میتوانند تأثیری در سرعت، جهت و توقف زنجیر نقاله داشته باشند. بهعلاوه، سیستم کنترل میتواند با استفاده از سنسورها و تکنولوژیهای هوشمند تغییرات مورد نیاز را بهطور خودکار تشخیص دهد و اعمال کند.
مزایا و محدودیتهای زنجیر نقاله
مزایا:
۱) افزایش کارایی: زنجیر نقاله با انتقال مواد به صورت مستمر و اتوماتیک، به افزایش کارایی فرآیندها کمک میکند.
۲) کاهش هزینهها: استفاده از زنجیر نقاله باعث کاهش هزینههای انتقال و حملونقل میشود.
۳) حداقل تداخل انسانی: با حذف نیاز به دخالت انسانی در فرآیندهای انتقال، میزان تداخل انسانی و خطاها کاهش مییابد.
۴) زنجیر نقالهها محدودیتهای نوار نقاله را ندارد چراکه نوار نقاله در سایزها و ابعاد مشخص و استاندارد تولید میشود و این باعث میشود که اگر سایز مورد نیاز نوارنقاله موجود نباشد مجبور خواهیم بود از سایزی کمی کوچکتر یا سایزی کمی بزرگتر استفاده کنیم. ولی در مورد زنجیر نقاله این مسأله اصلاً مطرح نیست به طوری که زنجیر نقاله در سایزها و عرضهای مختلف میتوان مونتاژ کرد و سایزهای مورد نظر را به دست آورد.
محدودیتها:
۱) نیاز به نگهداری: زنجیر نقالهها نیاز به تعمیر و نگهداری دارند و در صورت خرابی ممکن است باعث توقف فرآیندها شوند.
۲) محدودیت در مواد سنگین و حجیم: برخی از زنجیر نقالهها قابلیت حمل مواد سنگین یا حجیم را ندارند.
۳) تأثیرات زیستمحیطی: استفاده از زنجیر نقاله ممکن است به تولید نویز و انتشار ذرات معلق در محیط منجر شود.
تکنولوژیهای پیشرفته
زنجیر نقالههای هوشمند
تکنولوژیهای هوشمند در زمینه زنجیر نقالهها تغییرات بزرگی را به همراه داشتهاند. زنجیر نقالههای هوشمند با استفاده از سنسورها و دستگاههای اندازهگیری مختلف، قادر به تجزیه و تحلیل دادههای تولید و انتقال مواد هستند. این تجزیه و تحلیل دقیق به مدیران امکان میدهد تا بهبودهای مؤثری در عملکرد زنجیر نقالهها اعمال کنند.
اتوماسیون و کنترل خودکار
زنجیر نقالههای اتوماتیک و کنترل خودکار از تکنولوژیهای پیشرفته استفاده میکنند تا فرآیندهای انتقال و حملونقل را بهصورت خودکار و بدون نیاز به دخالت انسانی انجام دهند. این اتوماسیون منجر به کاهش خطاها و افزایش بهرهوری میشود.
بهبود کنترل و مانیتورینگ
سیستمهای کنترل و مانیتورینگ پیشرفته به مدیران امکان میدهد تا بهصورت دقیق و به زمان واقعی از عملکرد زنجیر نقاله آگاه شوند. این امکان به تصمیمگیری سریعتر در مواقع ضروری کمک میکند و توقفهای غیرضروری را کاهش میدهد.
معرفی برخی از کانوایرها و کانوایرهای خاص
زمانی که به عملکرد بهینه و دقیقتر در انتقال و حملونقل مواد در فرآیندهای صنعتی نیاز داریم، به کمک کانوایرهای خاص میتوانیم به راحتی به این هدف دست یابیم. این نوع از کانوایرها با طراحیها و ویژگیهای خاص خود، توانایی حملونقل مواد را با دقت و کارایی بیشتری ارتقاء میدهند. در این بخش، به معرفی چند نوع از کانوایرهای خاص و کاربردهای آنها میپردازیم.
۱) کانوایرهای موازی: بهبود چندگانه در حملونقل
کانوایرهای موازی یکی از انواع کانوایرهای خاص هستند که با قرار گرفتن به صورت موازی با یکدیگر، امکان حملونقل همزمان و موازی چندین محصول مختلف را فراهم میکنند. این کانوایرها با تنظیم سرعت و جهت حرکت، محصولات را بهصورت جداگانه و تمیز از یکدیگر جابجا میکنند. بدین ترتیب، از تداخل محصولات و خطاهای احتمالی در حملونقل جلوگیری میکنند. از کاربردهای این نوع کانوایرها میتوان به صنایع خودروسازی، مواد غذایی و تولید موازی محصولات اشاره کرد.
۲) کانوایرهای اشعهای: دقت بالا در تشخیص و حملونقل
کانوایرهای اشعهای از دسته کانوایرهای خاص هستند که با استفاده از اشعههای لیزری یا سنسورهای بصری، موقعیت و وضعیت محصولات را با دقت بسیار بالا تشخیص میدهند. این اطلاعات به سیستم کنترل ارسال میشوند و کانوایر بهطور اتوماتیک به انتقال و جداسازی محصولات پاسخ میدهد. به عبارت دیگر، از طریق کانوایرهای اشعهای، محصولات بهطور دقیق و بدون نیاز به دخالت انسانی جابجا میشوند. کاربردهای این نوع کانوایرها در صنایع الکترونیک، فرآوری مواد و مواد شیمیایی مورد استفاده قرار میگیرند.
۳) کانوایرهای نردبانی: انتقال افقی و عمودی
کانوایرهای نردبانی به نوع دیگری از کانوایرهای خاص تعلق دارند که بر روی سطح خمیده و صعودی نصب میشوند. این کانوایرها به وسیله قرار گرفتن در زوایا و مسیرهای عمودی، امکان انتقال محصولات از سطح پایین به سطح بالا یا بالعکس را فراهم میکنند. این کانوایرها در تراکم فضا و بهرهگیری بهینه از فضای انتقال مواد اهمیت دارند. صنایع خودروسازی، لوازم آرایشی و تولید محصولات انبوه از موارد کاربردی این نوع کانوایرها هستند.
۴) کانوایرهای انعطافپذیر: تنظیمپذیری در انتقال
کانوایرهای انعطافپذیر از دسته کانوایرهای خاصی هستند که از مواد انعطافپذیر تشکیل شدهاند. این مواد به راحتی میتوانند خم شوند و در زوایا و مسیرهای مختلف نصب شوند. این نوع کانوایرها به صنایعی که نیاز به انتقال مواد به مناطق مختلف با فضای محدود دارند، کمک میکنند. با تغییر شکل و طول کانوایرها، مسیر انتقال مواد تغییر میکند و تنظیمپذیری بیشتری در حملونقل ایجاد میشود. از کاربردهای این نوع کانوایرها میتوان به خطوط تولید انعطافپذیر و انتقال مواد به ناوگان حملونقل عمومی اشاره کرد.
۵) نقالههای غلطکی یا کانوایر غلطتکی
نقالههای غلطکی (کانوایر غلطتکی) یکی از نمونههای پرکاربرد کانوایرها در صنعت هستند این نقالهها معمولاً به دو صورت به همراه الکتروموتور و بدون الکتروموتور که با نیروی دست قطعات روی آن جا به جا میشوند در صنعت دیده میشود، این کانوایرها بیشتر برای قطعات که دارای سایز نسبتاً بزرگ مناسب میباشد چرا که اگر قطعات از یک اندازه مشخص کوچکتر باشند باعث میشود که از بین منافذ کانوایر به بیرون خارج بشوند.
۶) کانوایرهای توری یا نوار نقالههای توری
کاربرد نقالههای توری (کانوایرهای توری) بیشتر در صنایع غذایی است چرا که در صنایع غذایی مخصوصاً درصنایع پرکنی مایعات یا شیرینک (Shrink) سطح نقالهها همواره مرطوب است و گاهی این مرطوب بودن موجب لغزش بطریها مایعات شده و با خارج شدن آنها از روی نوار نقاله موجب خسارت خواهد شد، مزیت نقالههای توری این است که در برابر رطوبت مانع سر خوردن بطریها و ظروف از روی کانوایر میشود.
۷) نقالههای بالابر با قاشقک
نقالههای بالابر با قاشقک (کانوایر قاشقک دار) معمولاً در سطوح شیبدار و حتی ۹۰ درجه استفاده میشود و بیشتر نمونه آنها در برداشت محصولات کشاورزی مانند پسته و…. دیده شده است و صنایع سیمان دیده میشوند. وجود قاشکها در آنها باعث میشود که بتوان حجم زیادی از مواد را بدون خارج شدن از روی کانوایر به نقطه دیگر منتقل کرد.
این مقاله در تاریخ ۷ شهریور ۱۴۰۲ آپدیت شده است.
به این مقاله چقدر امتیاز میدهید؟
Rating 3.35 from 17 votes
این صفحه را با دیگران به اشتراک بگذارید و امتیاز بگیرید
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.